Team MyPuneCity -भारताच्या पश्चिम घाटामधून Polydrepanum xiphosum Muhsina, Pooja & Kalawate, 2025 आणि Polydrepanum spinatum Muhsina & Sudhikumar, 2025 या दोन नवीन पैसा (मिलिपीड) प्रजातींचा शोध लागला असून, त्यांचे वर्णन न्यूझीलंड येथून प्रकाशित होणाऱ्या Zootaxa या वैज्ञानिक नियतकालिकात प्रकाशित करण्यात आले आहे. या दोन्ही प्रजाती महाराष्ट्र आणि केरळ राज्यातील पश्चिम घाटात आढळलेल्या आहेत. या दोन्ही प्रजाती Polydrepanum या वंशात येतात आणि Paradoxosomatidae या कुलाशी संबंधित आहेत.
सध्या भारतामध्ये सुमारे २७० पैसा प्रजाती ज्ञात असून त्यापैकी ७० टक्क्यांहून अधिक प्रजाती देशांतर्गत स्थानिक (endemic) आहेत. म्हणजे त्या केवळ भारतातच आढळतात. विशेषतः दक्षिण भारतात, जिथे जैवविविधता व पर्जन्यमान जास्त आहे, तिथे या प्रजाती मोठ्या प्रमाणात सापडतात. या दोन नवीन प्रजातींच्या समावेशामुळे Polydrepanum या वंशातील एकूण ६ प्रजाती अस्तित्वात आहेत आणि त्या सर्वच्या सर्व पश्चिम घाटात स्थानिक (endemic) असल्याचे आढळते. हे निरीक्षण जमिनीखाली राहणाऱ्या अकृतीमय (invertebrate) जीवसृष्टीतील अपार आणि दुर्लक्षित जैवविविधतेचे महत्त्व अधोरेखित करते.
भारतीय प्राणी सर्वेक्षण पश्चिम प्रादेशिक केंद्राच्या वरिष्ठ शास्त्रज्ञ डॉ. अपर्णा सुरेशचंद्र काळवटे, क्राइस्ट कॉलेज केरळचे प्राणीशास्त्र विभाग प्रमुख डॉ. सुधीकुमार अंबलापरंबिल, संशोधन विद्यार्थी मुहसीना मुस्तफा, शिवाजी विद्यापीठाच्या संशोधन विद्यार्थी पूजा मिसाळ यांनी या प्रजातींचा शोध लावला आहे.
पैसा हे सर्वात मोठे मॅक्रो आर्थोपॉड्स (मोठे कीटकसदृश प्राणी) असून, ते पर्यावरणीय बदलाचे निर्देशक मानले जातात. हे सजीव अपघटक म्हणून अन्न साखळीत महत्त्वाची भूमिका बजावतात. ते मृत वनस्पतींचे विघटन करून मृद्रित कार्यक्षमतेत वाढ करतात, सूक्ष्मजीवांची क्रिया सक्रिय करतात आणि मातीच्या पोषणमूल्यांमध्ये वाढ करतात. पैसा मृत वनस्पतींच्या भागांचे यांत्रिक विघटन करतात आणि काही घटक बाहेर टाकतात जे मातीच्या खनिजीकरणासाठी उपयुक्त ठरतात. यामुळे नायट्रोजन सारख्या पोषणद्रव्यांचे मोकळे रूप मातीमध्ये तयार होते, जे वनस्पती सहजपणे शोषून घेतात.
Pimpri Chinchwad:आंतरराष्ट्रीय चित्रपट महोत्सव शहराची सांस्कृतिक ओळख निर्माण करून देण्यासाठी महत्त्वाचा ठरेल – विजयकुमार खोराटे
अशा प्रकारे, जरी फक्त १०% अपघटन थेट गोजिरवाणीद्वारे होतं, तरी त्यांच्या आहारामुळे सूक्ष्मजीवांची क्रिया ९०% पर्यंत वाढते, ज्यामुळे संपूर्ण अपघटन अधिक जलद आणि प्रभावीपणे होते.
पैसा हे आर्द्र व ओलसर ठिकाणी जसे कुजलेली पाने, मातीतील भाग, किंवा दमट जागा येथे आढळतात. हे विषारी नसतात आणि मानवासाठी पूर्णतः निरुपद्रवी असतात. काही प्रजाती बचावासाठी स्वतःला गोळ्यासारखे गुंडाळतात किंवा चिडवणारा द्रव बाहेर टाकतात.
